Συναισθήματα-Φόβος

Φοβάμαι............

Ο φόβος είναι από τα πιο κοινά συναισθήματα του ανθρώπου και  αποτελεί μια φυσιολογική αντίδραση απέναντι σε ένα πραγματικό ή αναμενόμενο κίνδυνο. Είναι μια διαδικασία προσαρμογής απαραίτητη για την προστασία και την επιβίωσή μας.Τα παιδιά προσχολικής ηλικίας συνήθως φοβούνται το σκοτάδι, τους δυνατούς θορύβους, τα άγρια ζώα, τα φαντάσματα, τους κλέφτες,τους τραυματισμούς.

Για να προσεγγίσουμε το συναίσθημα του φόβου "εκμεταλλευόμαστε"το έργο "Η Κραυγή" του νορβηγού Έντβαρτ Μουνκ.

Αφήνω τα παιδιά να τον παρατηρήσουν και για ενθαρρύνω την περιέργειά τους αλλά και την φαντασία, θέτω ερωτήσεις, όπως;

-ποιά είναι η κεντρική μορφή στο έργο;

-είναι μόνος του; 

-πώς είναι το πρόσωπό του; 

-το στόμα του , τα χέρια του;

-τί φοράει;

-πού βρίσκεται;

-τί χρώμα έχει ο ουρανός;

-τί είναι αυτά στο βάθος;

-βλέπετε κάτι άλλο;

Δεν περίμενα πραγματικά τέτοια παρατηρητικότητα αλλά και τόσες ιδέες! Ίσως ήταν η δύναμη του ερεθίσματος , ίσως το κλίμα της ομάδας στην συγκεκριμένη δραστηριότητα ,αλλά οι απαντήσεις των παιδιών με εντυπωσίασαν!
-Έχει γίνει έκρηξη ηφαιστείου, γι΄αυτό ο ουρανός είναι κόκκινος, ο άνθρωπος τρέχει τρομαγμένος να σωθεί.
-Έχει ηλιοβασίλεμα και τον κυνηγούν δύο "κακοί" και αυτός φοβάται πολύ και φωνάζει βοήθεια.
-Είναι κλέφτης και δύο αστυνομικοί τρέχουν για να τον πιάσουν και αυτός φοβάται ότι θα τον βάλουν φυλακή.
- Άργησε πολύ και δεν πρόλαβε το πλοίο που έφυγε.
-Η γέφυρα θα σπάσει και αυτός φοβάται ότι θα πέσει στην θάλασσα και θα πνιγεί επειδή δεν ξέρει να κολυμπάει.

Μια παρατήρηση ενός νηπίου ''εμένα, Κυρία, με φοβίζει αυτός" δίνει αφορμή να μιλήσουμε για τους δικούς μας φόβους. Προσπαθούμε να καταλάβουμε τι ακριβώς είναι αυτό που προκαλεί τον φόβο, συγκεκριμένα η φιγούρα προκάλεσε τον φόβο επειδή δεν έχει πόδια, φοράει μαύρα ρούχα και δεν έχει μαλλιά και έφερε στο μυαλό του παιδιού σκηνές από μια ταινία με φαντάσματα. Παραδεχόμαστε ότι όλοι οι άνθρωποι, μικροί και μεγάλοι, έχουν κάτι που φοβούνται, δηλώνω ότι κι εγώ φοβάμαι π.χ. τον οδοντίατρο! Ζητάω από τα παιδιά να ζωγραφίσουν σε ανοιχτό φύλλο εργασίας αυτό που τα φοβίζει......

 

 Καθένα παιδί  δείχνει στην ομάδα αυτό που έχει ζωγραφίσει. Μαζεύω τις εργασίες και αφού έχω βγάλει φωτοαντίγραφά τους, (οι πρωτότυπες βρίσκονται στον πίνακα εργασιών), τις κρατώ στα χέρια μου και θέτω το ερώτημα "τί λέτε να κάνουμε  τώρα με αυτούς τους φόβους, να παίξουμε ένα παιχνίδι;"
   Λένε ποτέ όχι τα παιδιά στο παιχνίδι; Σκοπός όμως σε αυτήν την δραστηριότητα είναι με συμβολικό τρόπο να μπορέσουν τα παιδιά να αντιμετωπίσουν τους φόβους τους, τις ανησυχίες τους και τις ανασφάλειές τους.
Φτιάχνουμε μια διαδρομή με τα τούβλα της ψυχοκίνησης στο τέλος της οποίας βρίσκεται μια ζωγραφιά-φόβος. Κάθε παιδί που αναγνωρίζει την ζωγραφιά του σηκώνεται, περπατάει πάνω στα τούβλα και φτάνοντας μπροστά στον φόβο του σκέφτεται τί θέλει να κάνει με αυτόν.Η "οδηγία" που δόθηκε ήταν "μπορείτε να κάνετε ότι θέλετε, είναι δικό σας". Μετά από  δύο πρώτες προσπάθειες, ένα νήπιο, διστακτικά στην αρχή ,τσαλάκωσε την εργασία του και την πέταξε στο πάτωμα, μέσα σε χειροκροτήματα! Ακολούθησε όλη η ομάδα ακόμη και τα δύο πρώτα παιδιά! Το καλαθάκι που τις συγκεντρώσαμε ήταν γεμάτο!

Την επόμενη ημέρα μεταμορφώθηκαν σε γλυκές καραμελίτσες!

Συναισθήματα-Λύπη

Για να επεξεργαστούμε το συναίσθημα της λύπης διαβάζουμε στα παιδιά τον μύθο της Αμυγδαλιάς

          Μετά την λήξη του τρωικού πολέμου, ο Δημοφών, γιος του Θησέα και της Φαίδρας,ταξιδεύοντας στο Αιγαίο με σκοπό να επιστρέψει στην Αθήνα, κάποτε έφθασε στις ακτές της Θράκης ίσως για να γλιτώσει από κάποια θαλασσοταραχή. Στην ακρογιαλιά έπαιζε μια παρέα κοριτσιών. Ανάμεσά τους ήταν και η Φυλλίδα η κόρη του βασιλιά Σίθωνα. Ο Δημοφώντας επικεφαλής των ναυτών ζήτησε από τα κορίτσια να μην φοβούνται. Οι άνδρες έψαχναν απλά μια πηγή για να γεμίσουν με νερό τα άδεια τους δοχεία. Η βασιλοπούλα γοητευμένη από τους ευγενικούς τρόπους του νεαρού Δημοφώντα και εμπιστευόμενη το ένστικτό της κάλεσε τους στρατιώτες στο παλάτι όπου τους φιλοξένησαν με τιμές. Η πριγκιποπούλα γοητεύτηκε από την στάση και το παράστημα του Δημοφώντα. Μα και κείνος δεν έμεινε αδιάφορος από την χάρη και την ομορφιά της κόρης. Ο Έρωτας δεν άργησε να έλθει. Ήταν φλογερός και αμοιβαίος. Τον γάμο των δυο νέων ευλόγησε ο βασιλιάς Σίθωνας εκτιμώντας το ήθος και την ευγενική καταγωγή του γαμπρού του. Τίμησε δε την ένωση αυτή με πλούτη και γη από το βασίλειο του φροντίζοντας να μην λείψει τίποτα από τους νεόνυμφους.Όμως την χαρά και την ευτυχία του έγγαμου βίου τους, σκίαζε για το νεαρό βασιλόπουλο η νοσταλγία της πατρίδας του. Έτσι ζήτησε από την νεαρή σύντροφό του να του επιτρέψει να ταξιδέψει για λίγο μέχρι την Αθήνα. Η κοπέλα διστακτικά δέχτηκε και μετά από λίγο τον αποχαιρετούσε φιλώντας τον τρυφερά και κουνώντας του το μαντίλι του αποχαιρετισμού. Τον παρακάλεσε να μην καθυστερήσει διόλου την επιστροφή του μα να βρεθεί σύντομα πάλι κοντά της. Το ταξίδι, όμως, ήταν μακρύ και χρονοβόρο και στην Αθήνα φίλοι και συγγενείς καθυστερούσαν την αναχώρηση του νέου.Οι μήνες περνούσαν και η γλυκιά προσμονή της κόρης μετατράπηκε σε αβάσταχτο μαρτύριο. Φοβόταν πως κάτι άσχημο είχε συμβεί στον καλό της και ανυπόφορος πόνος σκέπαζε την ψυχή της. Όμως ο ατελείωτος χρόνος της προσμονής και οι μαύρες σκέψεις δεν έσβηναν μέσα της την ελπίδα της επιστροφής του. Ήξερε πως τα αισθήματα και των δύο ήταν τόσο δυνατά που τίποτε στον κόσμο δεν θα μπορούσ να τα σβήσει. Γιατί όμως αργούσε τόσο πολύ; Πόθος και αγωνία κατέτρωγε την όμορφη πριγκιποπούλα. Κάθε ξημέρωμα πήγαινε στο σημείο του αποχαιρετισμού και περίμενε. Στέκονταν εκεί ακίνητη με το χέρι να σκιάζει τα μάτια της και το βλέμμα καρφωμένο στο βάθος του ορίζοντα εκεί ακριβώς που χάθηκε ο αγαπημένος της. Ήξερε πως δεν την είχε ξεχάσει. Όμως η κόρη έσβηνε μέρα με την μέρα. Είχε γίνει πια τόσο χλωμή και αδύνατη που οι θεοί την λυπήθηκαν και για να μην υποφέρει άλλο την μεταμόρφωσαν σε όμορφο λυγερόκορμο δέντρο, την Αμυγδαλιά. Κι ο Δημοφώντας όμως δεν μπορούσε μακριά από την αγαπημένη του. Αγνοώντας τις νουθεσίες φίλων και συγγενών να παραμείνει μέχρι να ανοίξει ο καιρός, εκείνος ξεκίνησε μες στην καρδιά του χειμώνα το ταξίδι της επιστροφής. Για μέρες περπατούσε μες στον βοριά, το κρύο και το χιόνι ώσπου έφτασε στη Θράκη. Αναζητώντας την αγαπημένη του έφτασε στο σημείο του αποχαιρετισμού. Εκεί ακριβώς είδε να στέκεται ένα ψηλό ξεραμένο δέντρο χωρίς καρπούς και φύλλα. Ο νέος κατάλαβε τι είχε συμβεί και βγάζοντας μια κραυγή πόνου με δάκρυα στα μάτια αγκάλιασε σφιχτά τον ξερό κορμό σαν να αγκάλιαζε το σώμα της αγαπημένης του.Και τότε σαν από θαύμα, ζωή πλημμύρισε το άψυχο ξύλο και τα γυμνά κλαδιά του δέντρου στολίστηκαν με πανέμορφα μικρά λευκά άνθη που ανέδυαν μια υπέροχη, ντελικάτη ευωδία..»

Αφού  διαβάσαμε τον μύθο (μόνο κείμενο), τα παιδιά ζητούν να δουν εικόνες, που πάντα  τα γοητεύουν.Αναζητούμε στο διαδίκτυο εικόνα του Δημοφώντα και της Φυλλίδας (λεπτομέρεια από έργο του Edward Burne-Jones, Phyllis and Demophoon, 1870).

 Με το λογισμικό jiqsaw μετατρέπουμε την εικόνα σε παζλ. 

Πατώντας εδώ μπορείτε να παίξετε κι εσείς!

Στην ολομέλεια των παιδιών μιλάμε για το κυρίαρχο συναίσθημα του μύθου. Είναι μια ιστορία με έντονο το συναίσθημα της λύπης. Προσπαθούμε να εντοπίσουμε στο κείμενο τις λέξεις που δείχνουν πως νιώθουν οι ήρωες και να καταλάβουμε ποιες καταστάσεις το προκαλούν(η νοσταλγία για τον τόπο μας,ο αποχωρισμός από ένα αγαπημένο πρόσωπο, η προσμονή). .Κουβεντιάζουμε με τα παιδιά για την έκφραση των προσώπων των ηρώων και την στάση του σώματός τους. Μπορούμε να διακρίνουμε από αυτά για το πως νιώθουν; Καταλήγουμε στο ότι παρατηρώντας τα μάτια, το στόμα και το σώμα μπορούμε να καταλάβουμε τα συναισθήματά τους και ότι θα ήταν διαφορετικά αν ένιωθαν χαρά ή φόβο ή θυμό. 
 Για τα παιδιά είναι δύσκολο να διαχειριστούν την λύπη και γι'αυτό κάνουμε ανατροπή του μύθου και  αλλάζουμε το τέλος της, θέτοντας τις ερωτήσεις τί θα γινόταν αν ο Δημοφώντας δεν συναντούσε την Φυλλίδα ή αν ο Δημοφώντας δεν έφευγε για την Αθήνα. Μετά από συζήτηση καταλήγουμε ότι θα προτιμούσαμε η ιστορία να τελειώνει ως εξής: ο Δημοφώντας και η Φυλλίδα μετά τον γάμο τους φεύγουν μαζί  ταξίδι του μέλιτος στην Αθήνα!  Δραματοποιήσαμε τον μύθο της Αμυγδαλιάς μετατρέποντας την λύπη σε χαρά!

Συναισθήματα-Χαρά

Αισθάνομαι............

 χαρά, λύπη, φόβο, θυμό

 Όλο και πιο συχνά γίνεται λόγος για την  συναισθηματική νοημοσύνη ή δεξιότητες ζωής. Πώς όμως  θα την διδάξουμε στα παιδιά, με ποιον τρόπο θα τα βοηθήσουμε  να αναπτύξουν τις συναισθηματικές και κοινωνικές τους ικανότητες ;
Με αυτόν τον προβληματισμό και επειδή στο σχολείο δεν  θα πρέπει να μας ενδιαφέρει κυρίως τι μαθαίνει το παιδί αλλά και  τι νιώθει, ξεκινήσαμε μια πρώτη προσέγγιση των συναισθημάτων μας. 

Συναίσθημα της χαράς

Αρχές του Μάρτη είχαμε μάθει την παροιμία "Μάρτης είναι νάζια κάνει, πότε κλαίει και πότε γελάει".Ρωτάμε τα παιδιά για το πώς νομίζουν ότι νιώθει ο Μάρτης όταν κλαίει και πώς όταν γελάει. Οι απαντήσεις τους,  "χαρούμενος και στεναχωρημένος", μας βοηθούν  να τους δώσουμε την έννοια του συναισθήματος. Προσπαθούμε να ανιχνεύσουμε ποια άλλα συναισθήματα γνωρίζουν τα παιδιά. Καταγράφουμε τις ιδέες τους και αποφασίζουμε να ασχοληθούμε με την χαρά, την λύπη, τον φόβο και τον θυμό.

Διαβάσαμε το βιβλίο “Ο πιο χαρούμενος” της Γιολάντας Τσορώνη Γεωργιάδη. Ο κεντρικός ήρωας της ιστορίας χαίρεται με την χαρά των άλλων. Συζητάμε για τα πράγματα που κάνουν εμάς να νιώθουμε χαρά. Δίνουμε την ευκαιρία σε κάθε παιδί να εκφραστεί και να διηγηθεί προσωπικές του εμπειρίες. Καταγράφουμε τις σκέψεις των παιδιών χρησιμοποιώντας το λογισμικό tagxeto ώστε οι χαρούμενες λέξεις να εμφανίζονται σαν σύννεφο λέξεων (word cloud)

                Τα παιδιά χαίρονται όταν

                - παίζω με τους φίλους μου

                -πάω βόλτα με τον μπαμπά

                -παίζω παζλ

                -πάω στο σπίτι των φίλων μου να παίξουμε

                -βλέπω το ουράνιο τόξο

                -η μαμά μου παίρνει τυχερή σακούλα

                -παίζω στον υπολογιστή

                -κάνω εργασίες

                -κολυμπάω στη θάλασσα

                Τέλος δίνουμε στα παιδιά ανοιχτό  φύλλο εργασίας : Ζωγράφισε όλα αυτά που σε κάνουν χαρούμενο. 

Χελιδονίσματα

Καλώς όρισες Άνοιξη!

Τα Χελιδονίσματα είναι ένα μελωδικό καλωσόρισμα της Άνοιξης με ειδικά τραγούδια που λένε τα παιδιά γυρίζοντας από σπίτι σε σπίτι κρατώντας ένα στεφάνι λουλουδιών ή ένα κλαδί από κισσό & ομοίωμα χελιδονιού:

Χελιδόνι πέταξε 

βρήκε πέτρα και έκατσε

και χαμοκελάηδησε:

Μάρτη Μάρτη μου καλέ

και Απρίλη φοβερέ

κι αν χιονίσεις κι αν κακίσεις

πάλι Άνοιξη θα ανθίσεις.

 Τα παιδιά, με το τραγούδι τους, επικαλούνται τα αληθινά χελιδόνια, να έρθουν στον τόπο τους και μαζί μ’ αυτά η άνοιξη. 

Σας δίνουμε και εμείς ευχές

Χρόνους πολλούς να ζήσετε, πάντα ευτυχισμένοι σωματικά και ψυχικά, 

να είστε ευτυχισμένοι!

Η κατασκευή των χελιδονιών έγινε  από την καλή μου συνάδελφο Πελαγία. Ευχαριστούμε κυρία!  

έκλειψη ηλίου

Σήμερα, Παρασκευή 20 Μαρτίου 2015 είχαμε  μερική έκλειψη ηλίου.
 Οι ηλιακές εκλείψεις συμβαίνουν, όταν ο Ήλιος, η Σελήνη και η Γη βρίσκονται σε ευθεία γραμμή και η Σελήνη περνάει μπροστά από τον δίσκο του Ήλιου, καλύπτοντάς τον έτσι είτε μερικώς είτε ολικώς. Η σκιά της Σελήνης, που πέφτει πάνω στη Γη, αποτελείται από δύο διαφορετικές περιοχές: έναν εσωτερικό κώνο πλήρους σκιάς, που λέγεται «κύρια σκιά», και μια περιοχή μερικής σκιάς, που λέγεται «παρασκιά». Για να καταλάβουν τα παιδιά το φαινόμενο πρώτα ανατρέξαμε στον πίνακα αναφοράς που είχαμε φτιάξει για το ηλιακό μας σύστημα, όταν επεξεργαζόμασταν το θέμα "ημέρα και νύχτα".

         Θυμηθήκαμε την σειρά των πλανητών και τα ονόματά τους και βρήκαμε  την Γη, την Σελήνη και τον Ήλιο.  Στην παρεούλα πήραμε την υδρόγειο σφαίρα και άλλα δύο σχήματα σαν αυτό της υδρογείου (σφαίρα) τα οποία θα έπρεπε να είναι το ένα μεγαλύτερο και το άλλο μικρότερο από αυτήν. Μια μπάλα ντύθηκε στα κίτρινα και έπαιξε τον ρόλο του ήλιου, ενώ μια χάντρα από το αριθμητήριο "έπαιξε"  το φεγγαράκι μας. Αναπαραστήσαμε την κίνησή  της γης και της σελήνης γύρω από τον ήλιο.

Σε φύλλο εργασίας θα έπρεπε να ζωγραφίσουν την έκλειψη του ήλιου όπως την είχαν καταλάβει και παρεπιπτόντως κανείς δεν δυσκολεύτηκε!

 Καλά τα λέω εγώ αστεράκια! Ή μήπως γίνουν αστρονόμοι; Και όση ώρα τα παιδιά εργάζονται αποτυπώνοντας την νέα γνώση,
 ακουγόταν η φωνή της Ελένης Τσαλιγοπούλου στο τραγούδι του Μάνου Λοϊζου " η γη μας" από το CD "κάτω από ένα κουνουπίδι". 
Ελένη Τσαλιγοπούλου - Η γη μας 

Δίσκος: Κάτω από ένα κουνουπίδι
Μουσική: Μάνος Λοΐζος
Στίχοι: Γιάννης Νεγρεπόντης
Copyright: 1995
Δισκογραφική εταιρία: Minos

Είν' η γη μας ένα άστρο
μες στα τόσα χίλια μύρια
κι όπως λέει κι ο μπαμπάς μου
είναι τ' άστρα εκατομμύρια.

Μοιάζει με τα παραμύθια
η κυρα-αστρονομία,
μα το πιο σπουδαίο απ' όλα
είναι που 'ναι η αλήθεια.

Ο μπαμπάς μου λέει κι άλλα
θα μας μάθει η δασκάλα, 
πως η γη είναι σαν μήλο
και γυρνάει γύρω απ' τον ήλιο.

Μοιάζει με τα παραμύθια
η κυρα-αστρονομία,
μα το πιο σπουδαίο απ' όλα
είναι που 'ναι η αλήθεια.

Το ότι δεν βγήκαμε στην αυλή καθόλου δεν μας πείραξε!